Yaklaşık yarım asırdır süren HIV/AIDS pandemisinde HIV-1 zarfının (Env) antijenik çeşitliliği ya da geniş ölçüde nötralize edici antikorların (bNAb’ler) otoreaktivitesi gibi nedenlerden dolayı henüz koruyucu bir aşı geliştirilememiştir. Bu alanda yapılan çalışmalar, aşılama yoluyla bNAb’lerin ortaya çıkarılmasının son derece zor olduğunu; hatta doğal HIV-1 virüsü ile enfekte olmuş bireylerde bile ancak aylar ya da yıllar süren bir antijenik uyarılma sonucunda geniş bir nötralizasyon oluşabildiğini ve bunun da olguların yalnızca bir kısmında gerçekleşebildiğini ortaya koymuştur. HIV-1 aşı geliştirme platformlarında şimdiye kadar pre-klinik ve klinik çalışmalar gerçekleştirilmiş olsa da efektif bir bağışıklama gerçekleştiren bir aday henüz bulunamamıştır.
Zhang ve arkadaşları, fareler ve rhesus makakları (Hint şebeği) üzerinde yaptıkları çalışma ile ilk defa membran bağlantılı HIV-1 zarfını ve maymun immün yetmezlik virüsü (SIV) Gag proteinlerini birlikte eksprese eden geniş nötralizasyona sahip bir mRNA aşısının, HIV/AIDS pandemisinde kullanılabilecek güvenli ve immünojenik bir yöntem olduğuna dair yeni bir kanıt elde etmişlerdir. Tasarlanan bu yeni yöntemin rhesus makaklarında enfeksiyon riskini azaltabildiği belirlenmiştir; Ayrıca elde edilen sonuçlar, virüs benzeri partiküller (VLP) üreten bir env-gag mRNA aşı platformunun geliştirilmesi ile doğal HIV-1 Env’nin, bağışıklık sistemine sunumunu. desteklediğini de doğrulamaktadır.
Tasarlanan aşının en önemli özelliklerinden biri doğal enfeksiyon sırasında üretilen viral partiküllere benzer endojen VLP oluşumuna yol açan, zara bağlı Env ve Gag proteinlerini kodlayan mRNA’ların birlikte kullanılmasıdır. Çalışma, mRNA’ların çok yönlü bir ekspresyon sistemi olarak koruyucu antikor tepkilerinin ortaya çıkarılması için kritik olduğu varsayımı üzerine kurgulanmıştır. mRNA’nın araç olarak kullanılıyor olması insan klinik deneyleri için immünojen (bağışıklık yanıtı oluşturan moleküller) üretiminde maliyet ve zaman açısından yaşanan sorunlara karşı da önemli avantajlar sunmaktadır.
Daha önce yapılan pre-klinik ve klinik aşı çalışmalarında olduğu gibi bu araştırmada da aşının riski azaltmasından sorumlu olan immünolojik mekanizmalar belirsizliğini korumakla birlikte virüs tehdidi sırasında yürütülen potansiyel koruyucu mekanizmalar hakkında bazı ipuçları elde edilmiştir.
Bu çalışma ile ortaya konan env-gag VLP mRNA platformu, koruyucu (profilaktik) HIV-1 aşısının geliştirilmesi için güvenli ve immünojenik bir yöntem olarak önerilmektedir. Çalışmada yüksek mRNA dozlarının uygulanması ile oluşturulan yoğun bağışıklama programı fareler ve makaklar tarafından iyi tolere edilmiştir; bununla birlikte uygulamanın insanlar üzerinde gerçekleştirilmesinin kolay olmayacağına işaret edilmiştir. Bu doğrultuda tasarlanan protokolün geliştirilmesi ile bağışıklama etkinliğinin arttırılabileceği ve böylece daha az dozda aşılama ile istenen sonuçların elde edilebileceği öne sürülmektedir. Elde edilen etkili sonuçlara rağmen sadece makaklar ve fareler üzerinde yürütülmüş olan araştırmanın pre-klinik ve klinik deneyler ile doğrulanması gerektiği vurgulanmaktadır.
Yazar: Merve Girgin
Editör: Mine Eğin
Referans: Zhang, P., Narayanan, E., Liu, Q., Tsybovsky, Y., Boswell, K., Ding, S., … & Lusso, P. (2021). A multiclade env–gag VLP mRNA vaccine elicits tier-2 HIV-1-neutralizing antibodies and reduces the risk of heterologous SHIV infection in macaques. Nature medicine, 1-12. https://doi.org/10.1038/s41591-021-01574-5
-Bioinforange Bilimsel Haber Servisi-
Haber Yazıları, 20> Etki Faktörlü Q1 dergilerinde yayınlanan (listesi için tıklayınız)
Bilimsel araştırmaların ekip arkadaşlarımız tarafından incelenip derlenmesi ile hazırlanmaktadır.
