Antarktika dairesel akıntısı (ACC); eriyen buzul suyunun saat yönünde batıdan doğuya doğru olan dünyanın en büyük akıntı sistemi olarak kabul edilmektedir; ancak son yıllarda hızla değişen iklim koşulları nedeniyle yüzyıllardır farklılık olmadan devam eden bu akış yönünde tersine dönme söz konusudur. Bu akış okyanusun üç büyük havzasını birbirine bağlamakta ve küresel boyutta değişen iklim koşullarına; sıcaklık artışı, CO2 seviyesinde artış ve sera gazları gibi farklılık gösteren faktörler de eklenmiştir. ACC, derin okyanuslar ve sığ sular arasında kurduğu bağlantılar sayesinde Güney Okyanusu’ndaki ve atmosferdeki CO2 döngüsünde doğrudan bir etkiye sahiptir.
ACC’nin yönü ve gücü üzerinde en önemli etmen rüzgar stresidir. Bunun yanında, ısı ve sıcaklık parametreleri de ciddi önem arz etmektedir. Özellikle Güney Batı Rüzgarları, kutup çevresi boyunca yüzey suyunun kuzeye doğru yönelmesini sağlayarak, rüzgar kuşağının kuzeyine doğru aşağıya doğru ve güneyinde yukarıya doğru yükselmeye neden olmaktadır.
Lamy ve meslektaşlarının çalışmasında, Pasifik Güney Okyanusu’ndaki tortu çekirdeklerinden ACC gücündeki farklılıklar göz önüne alınarak bir araştırma yürütülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda, küresel soğuma ve artan buz hacminin tam aksine, 5,3 milyon yıl öncesinden bu yana ACC akışında doğrusal uzun vadede bir değişim gözlenmemiştir; ancak, milyonlarca yıl süren bir zaman diliminde, Pleistocene dönemi olarak bilinen ve yaklaşık 2,6 milyon ile 11,7 bin yıl önce arasındaki buzul çağını içeren bir jeolojik dönemde, artan ACC gücünden erken Pleistocene soğuması ile ilişkili bir gerileme gözlenmiştir. Bu şiddetli dönüşümün, okyanus sularındaki meydana gelen sıcaklık değişikliklerinden kaynaklandığı savunulmaktadır.
Bu çalışma, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak meydana gelen sıcaklık artışının, yüzyıllardır sabit kalan ACC akıntısı üzerinde şiddetli bir etki oluşturabileceğini açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum, gelecek yıllarda değişen koşulların ACC akış sistemi üzerinde daha güçlü bir etkiye sahip olabileceği öngörüsünü desteklemektedir. Araştırma, ACC’nin karmaşık davranışlarını anlamakla kalmayıp aynı zamanda okyanus akıntıları ile küresel iklim sistemleri arasındaki derin bağlantılara da işaret etmektedir. Bu bulgular, mevcut iklim dinamikleri hakkındaki anlayışımızı zenginleştirebilir ve gelecekteki iklim modelleri için yeni yaklaşımların geliştirilmesine katkı sağlayabilecektir.
Özetle, araştırma ACC akışının iklim değişikliğine olan hassasiyetini vurgulayarak, gelecekteki değişikliklerin bu akıntı üzerindeki etkilerinin daha da belirginleşebileceğini göstermektedir. Bu sonuçlar, okyanus akıntıları ve küresel iklim sistemi arasındaki karmaşık ilişkilerin anlaşılmasına ve iklim modellerinin iyileştirilmesine yönelik önemli bir adımı temsil etmektedir.
Yazar: Aslı Kaçar
Editör: Elif Duymaz
Referans: Lamy, F., Winckler, G., Arz, H. W., Farmer, J. R., Gottschalk, J., Lembke-Jene, L., Middleton, J. L., van der Does, M., Tiedemann, R., Alvarez Zarikian, C., Basak, C., Brombacher, A., Dumm, L., Esper, O. M., Herbert, L. C., Iwasaki, S., Kreps, G., Lawson, V. J., Lo, L., … Zhao, X. (2024). Five million years of Antarctic Circumpolar Current strength variability. Nature, 627(8005), 789–796. https://doi.org/10.1038/s41586-024-07143-3
-Bioinforange Bilimsel Haber Servisi-
Haber Yazıları, 20> Etki Faktörlü Q1 dergilerinde yayınlanan (listesi için tıklayınız)
bilimsel araştırmaların ekip arkadaşlarımız tarafından incelenip derlenmesi ile hazırlanmaktadır.
MSc. Bioengineering
BSc. Mathematics