#Bioinfocast kapsamında, “İkizler Paradoksu” konusunda bir podcast hazırladık. Podcast bölümümüzde ayrıca, Einsntein’dan ve görelilik teoreminden de bahsettik. Finalde ise ikizler paradoksunun çözümü bizlere göz kırptı. Herkese keyifli dinlemeler.
Merhaba, Bioinforange podcaste hoş geldiniz! Ben Dilara, Biyomühendislik Bölümü, I. sınıf öğrencisiyim. Bugün sizlere Bioinfocast kapsamında ikizler paradoksundan bahsedeceğim. Bu bölümde, öncelikle Einsntein’dan ve görelilik teoreminden, sonrasında ise paradoks teriminden bahsedip son olarak da ikizler paradoksu konularına değineceğim. Finalde ise ikizler paradoksunun çözümü bizlere göz kırpacak. Herkese keyifli dinlemeler.
Albert Einstein bir teorik fizikçidir. Tüm zamanların en iyi fizikçisi olarak bilinen Einstein en çok özel görelilik teorisini geliştirmesiyle tanınır. Peki nedir bu özel görelilik teorisi? Özel görelilik, aslında bizlere, zaman ve uzay arasındaki ilişkiyi açıklayan bilimsel bir teoridir. Özel görelilik, günlük yaşamımızda mutlak olarak algıladığımız zaman gibi kavramların göreli olduğunu ve tüm gözlemciler için ışık hızının aynı olduğunu söyler. Özel görelilik kendi zamanına göre inanması güç öngörülerde bulunmuştur. Bunlardan bazıları şöyledir: Cisimler hızlandıkça, zaman cisim için daha yavaş akmaya başlayacaktır, ışık hızına ulaşıldığında zaman durmalıdır ve hiçbir cisim ışık hızından hızlı gidemez.
Şimdi yavaştan asıl konumuza geçelim. Öncelikle paradoks nedir? Paradoks sözlükte, “Aykırı düşünce, çelişki, düşünceler arasında tartışmaya açık, kesin bir yargı içermeyen karşıtlık.” olarak geçmektedir ayrıca doğruluğu ve yanlışlığı kanıtlanabilen düşüncelere paradoks denilmektedir.
Peki ikizler paradoksu nedir? İkizler paradoksu fiziğin en bilinen paradokslarından biridir. Zaman genişlemesinin bir sonucudur. Zaman genişlemesi de Einstein’ın özel görelilik kuramının bir sonucudur. Zaman genişlemesi farklı gözlemciler için zamanın farklı hızlarda geçtiğini ifade eder. Hareketli olan tarafsanız, yaşlanmanız durgun olana göre daha uzun sürecektir. Bu olaya zaman genişlemesi adını veriyoruz.
Evet, gelelim ikizler paradoksunu anlatmaya. Bir ikiz kardeş olduğunu varsayalım. İsimleri Janset ve Nergis olsun. Bu kardeşler 30 yaşındayken ikizlerden biri olan Nergis, ışık hızına yakın bir hızda giden bir uzay aracına bindirilerek uzaya gönderiliyor. Nergis, dünyaya geri döndüğünde ikiz kardeşini gördüğünde şaşırıyor. Çünkü kardeşi Janset’i kendisinden çok daha fazla yaşlanmış buluyor.
Şimdi bu durumu ikiz kardeşlerin her biri için ayrı ayrı inceleyelim. Öncelikle Janset’in bakış açısından bakalım. Janset’e göre Nergis ,belirli bir anda kendisinden ışık hızına yakın bir hızda uzaklaşmaya başlamış ve sonra yine ışık hızına yakın bir hızda yaklaşmaya başlamıştır. Bu süre boyunca Janset, Nergisin saatini kendi saatinden daha yavaş hareket ettiğini görür. Yani Nergis’in zamanı daha yavaş akmaktadır. Nergisin bakış açısından bakacak olursak eğer Nergis’e göre de yolculuğu sırasında Janset önce kendisinden ışık hızına yakın bir hızda uzaklaşmakta ve geri dönüş yolunda da ışık hızına yakın bir hızla yaklaşmaktadır. Yani Nergis’in bakış açısına göre de Janset’in saati kendi saatinden daha yavaş hareket eder. Yani Janset’in zamanı daha yavaştır. Nergis’in bakış açısından bakıldığında Janset’in zamanı daha yavaş aktığı için daha genç kalması gerekirken Janset’in bakış açısından bakıldığında da nergisin zamanı daha yavaş aktığı için Nergis daha genç kalmalıdır. İşte paradoks tam da bu noktada ortaya çıkıyor. Neden Nergis, Janset’ten daha genç kalıyor?
Burada belirtmem gerekir ki aslında bu paradoks klasik fizikçiler için bir paradokstur. Einstein’a göre ise bu durum özel göreliliğin doğal bir sonucudur. Yani paradoks olarak anılmasına rağmen ikizler paradoksunda herhangi bir eksiklik söz konusu değildir. Özel görelilik kuramı ile bu paradoksu çözmek mümkündür. Daha iyi anlamak için Einstein’ın 1911 yılında yazdığı şu satırları okumak istiyorum. “Bir kutunun içine canlı bir organizma yerleştirmişsek… Öyle bir ayarlama yapılabilir ki, keyfi derecede uzun bir yolculuktan sonra organizma neredeyse hiç değişmemiş bir şekilde başlangıç yerine geri dönebilir. Ancak bu sırada başlangıç noktasında duran organizmalardan yeni nesiller üremiş olacaktır. Eğer yolculuk neredeyse ışık hızıyla yapılmışsa, hareket eden organizma için tüm yolculuk çok kısa sürecektir.”
Buradan da yola çıkarak söyleyebiliriz ki, ikiz kardeşlerden yolculuk yapan kardeş için zaman, durağan kardeşe göre daha yavaş akacaktır.Sonuçta da yolculuktan geri döndüğünde durağan halde onu bekleyen kardeşini kendinden daha fazla yaşlanmış bulacaktır.
Bu podcast bölümümüzde sizlere “İkizler Paradoksu” hakkında değerli bilgiler aktardım ve bu doğrultuda da özel görelilik kuramı ve sonuçlarından yola çıkan kısa bilgiler verdim. Bir sonraki “Bioinfocast Freestyle Podcast” bölümünde görüşünceye kadar kendinize iyi bakın. Bilimle kalın.
Ankara Üniversitesi Biyoloji bölümünden mezun oldum ve aynı üniversitede yüksek lisans öğretimim devam ediyor. İlgi alanlarım; Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji.